บ้านญัฮกุร

รูปแบบบ้านเรือนในอดีต-ปัจจุบัน

ในอดีต ญัฮกุรอยู่กันกระจัดกระจาย หย่อมบ้านหนึ่งมีบ้านประมาณ 4-6 หลังหรือบางที่มากกว่านั้น และมีการเคลื่อนย้ายบ่อยครั้ง แต่ก็จะวนกลับมาตั้งหมู่บ้านซ้ำพื้นที่เดิม จนกระทั่งทางการเริ่มเข้ามาจัดระเบียบเมื่อประมาณ พ.ศ.2500 ทำให้ญัฮกุรมาปลูกหมู่บ้านรวมกลุ่มกันและไม่เคลื่อนย้ายไปไหนอีก

รูปแบบบ้านของญัฮกุร ในยุคก่อนหน้า พ.ศ.2500 เป็นบ้านที่สร้างด้วยวัสดุธรรมชาติอย่างง่ายๆ โดยโครงสร้างหลักของบ้านสร้างด้วยไม้ไผ่ขนาดต่างๆ ยกพื้นเรือนสูง ความสูงของพื้นเรือนขึ้นอยู่กับหมู่บ้าน โดยมากความสูงเท่ากับคนเดินรอด มีบันไดขึ้นบ้าน เมื่อขึ้นไปจะเป็นชานบ้านเล็กๆ มีห้องสองห้อง ห้องหนึ่งเป็นห้องนอน อีกห้องเป็นห้องครัว มีเตาไฟอยู่ที่มุมของบ้าน พื้นบ้านปูด้วยไม้ฟาก ฝาบ้านทำจากไม้ไผ่ (ไม้ฟาก) หลังคามุงหญ้าคา ที่ยอดจั่วของหลังคามีการขมวดหญ้ารวมกันเรียกว่า “กะด็อบเมียว” หรือแปลเป็นไทยว่า “จั่วหัวแมว” หญ้าคาจะต้องมีการเปลี่ยนทุก 1-2 ปี ในช่วงฤดูหนาวจะมีการสุมฟืนใต้บ้านเพื่อให้ความอบอุ่น และฟืนนี้จะช่วยในการรักษาไม้ที่ใช้สร้างบ้านให้คงทน นอกจากนี้ ด้านข้างของบ้านจะมีการทำยุ้งข้าวอีกด้วย

ต่อมาในช่วงหลัง พ.ศ.2500 บางหมู่บ้านเช่นบ้านไร่ ได้เริ่มมีกลุ่มนายทุนจากภายนอกเข้ามาดำเนินกิจการโรงเลื่อยจากการได้รับสัมปทานป่าไม้ และมาก่อตั้งโรงเลื่อยที่ห้วยยายจิ๋วเมื่อปี พ.ศ.2517 ตั้งแต่นั้นมาก็เริ่มมีถนนลูกรังผ่านเข้าหมู่บ้าน เพื่อใช้เป็นเส้นทางชักลากไม้ ญัฮกุรจำนวนมากไปเป็นลูกจ้างให้กับบริษัท รับจ้างตัดไม้ท่อนและตีตราไม้ ในเวลานั้นได้ค่าจ้างวันละ 10 บาท มีช้างลากไม้กว่า 10 เชือก ญัฮกุรบางบ้านก็มีการเลี้ยงช้างไว้รับจ้าง ในช่วงนั้นเองที่ทำให้มีเครื่องมือในการตัดไม้และเลื่อยไม้ ทำให้บ้านของญัฮกุรค่อยๆ ปรับเปลี่ยนจากบ้านที่ใช้ไม้ไผ่มุงหลังคาด้วยหญ้าคา มาเป็นการใช้ไม้จริง ประกอบกับในช่วงเวลานั้นเริ่มต้องการบ้านที่มั่นคงขึ้น ดีขึ้น และไม่ต้องดูแลเปลี่ยนหลังคาบ่อยๆ จึงได้สร้างบ้านหลังคามุงกระเบื้องกัน (สัมภาษณ์ นายเติม โย้จัตุรัส, 2555)