การกระจายตัวชุมชนและประชากร

การกระจายตัวของญัฮกุร

เมื่อราว 100 ปีก่อน อีริค ไซเดนฟาเดน (Erik Seidenfaden) ชาวต่างชาติที่รับราชการในราชสำนักสยามสมัยรัชกาลที่ 6 ในตำแหน่ง Provincial gendarmerie ได้สำรวจชาวบน (Chaubun) หรือญัฮกุร พบว่ามีการกระจายตัวอยู่ใน 3 จังหวัดคือ จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดเพชรบูรณ์ และจังหวัดชัยภูมิ ซึ่งตรงกับข้อมูลในปัจจุบัน และในบทความของไซเดนฟาเดนยังได้ระบุด้วยว่า ที่จังหวัดชัยภูมิได้พบญัฮกุรที่เขตบ้านชวน และจัตุรัสด้วย (Seidenfaden, 1918; 1919) แต่ในปัจจุบันไม่พบญัฮกุรในพื้นที่ดังกล่าวอีก

ในปี ค.ศ.1980 ที่เจอราร์ด ดิฟโฟลธ (Gérand Diffloth) ได้สำรวจภาษาของญัฮกุรเพื่อจัดทำเป็นพจนานุกรมพบว่ายังมีญัฮกุรในเขตจังหวัดเพชรบูรณ์ ชัยภูมิ และนครราชสีมา แต่การใช้ภาษาญัฮกุรในเขตจังหวัดนครราชสีมาและเพชรบูรณ์ ถดถอยลงไปมากจนเหลือคนที่พูดได้เพียงไม่กี่คนเท่านั้น ส่วนในเขตจังหวัดชัยภูมิก็ไม่พบญัฮกุรในเขตบ้านชวน อำเภอบำเหน็จณรงค์ และอำเภอจัตุรัสอีก อย่างไรก็ตาม ญัฮกุรในเขตอำเภอเทพสถิตยังคงมีเครือญาติอยู่ในเขตอำเภอบำเหน็จณรงค์ (สัมภาษณ์ นายพนม จิตร์จำนงค์, 2557)

ในหนังสือ “ญัฮกุร มอญโบราณแห่งเทพสถิต” ตีพิมพ์ปี 2549 รายงานว่า พบญัฮกุรในสามจังหวัด โดยจังหวัดชัยภูมิ พบญัฮกุรหนาแน่นที่สุดที่อำเภอเทพสถิต ได้แก่ หมู่บ้านไร่ บ้านวังอ้ายโพธิ์ บ้านวังอ้ายคง บ้านน้ำลาด บ้านเสลี่ยงทอง บ้านวังตาเทพ บ้านท่าโป่ง บ้านโคกสะอาด บ้านสะพานหิน บ้านสะพานยาง ในอำเภอบ้านเขว้าพบที่บ้านวังกำแพง ในอำเภอหนองบัวระเหวพบที่บ้านท่าโป่ง บ้านห้วยแย้ ส่วนที่นครราชสีมาพบในเขตอำเภอปักธงชัยที่บ้านกลาง บ้านพระบึง บ้านวังตะเคียน บ้านมาบกราด ที่อำเภอครบุรีพบที่บ้านตลิ่งชัน และพบที่อำเภอหนองบุนนากที่บ้านไทรน้อยพัฒนา ส่วนจังหวัดเพชรบูรณ์พบที่บ้านน้ำเลา บ้านห้วยไคร้ บ้านท่าด้วง และในเขตอำเภอเมือง (สุวิไล เปรมศรีรัตน์, 2549)

ข้อมูลจากสารานุกรมกลุ่มชาติพันธุ์ญัฮกุ้ร และการสัมภาษณ์นายพนม จิตร์จำนงค์ ชาวญัฮกุรที่บ้านไร่ พบว่าญัฮกุรมักกระจายตัวตามเขตภูเขา สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่ม ดังนี้

กลุ่มเทือกเขาพังเหย: จังหวัดชัยภูมิ อำเภอเทพสถิต ในเขตตำบลบ้านไร่ พบที่บ้านไร่ บ้านวังอ้ายคง บ้านวังอ้ายโพธิ์ บ้านโคกกระเบื้องไห บ้านเทพอวยชัย บ้านวังตาเทพ ในเขตตำบลนายางกลัก พบที่บ้านน้ำลาด บ้านเสลี่ยงทอง บ้านสะพานหิน บ้านสะพานยาว และบ้านโคกสะอาด ในเขตอำเภอหนองบัวระเหว พบที่บ้านท่าโป่ง และบ้านห้วยแย้ ในเขต อำเภอบ้านเขว้า ตำบลซีบน พบที่บ้านวังกำแพง และในเขตอำเภอซับใหญ่ พบที่บ้านหนองบัว บ้านหนองใหญ่ และบ้านบุฉนวน

กลุ่มเทือกเขาสันกำแพง: จังหวัดนครราชสีมา ในเขตอำเภอปักธงชัย พบที่บ้านกลาง บ้านพระบึง บ้านวังตะเคียน บ้านคลองสาลิกา และบ้านตะขบ และในเขตอำเภอครบุรี ตำบลโคกกระชายพบที่บ้านมาบกราด ตำบลจระเข้หินพบที่บ้านตลิ่งชัน

กลุ่มเทือกเขาเพชรบูรณ์ตะวันออก: จังหวัดเพชรบูรณ์ ในเขตอำเภอเมือง พบที่บ้านน้ำเลา และบ้านห้วยไคร้ และในเขตอำเภอหนองไผ่ พบที่บ้านท่าด้วง